سولفات روی

سولفات آمونیوم یک نمک معدنی غیرآلی با فرمول شیمیایی (NH₄)₂SO₄ است که از واکنش آمونیاک (NH₃) با اسید سولفوریک (H₂SO₄) حاصل می‌شود. این ترکیب در صنعت با نام‌هایی مانند دی‌آمونیوم سولفات و نمک دی‌آمونیوم اسید سولفوریک شناخته می‌شود.
در حالت خالص، جامدی سفید، بی‌بو و کریستالی است که در آب بسیار محلول و در الکل یا استون نامحلول می‌باشد.

خواص فیزیکی و شیمیایی سولفات روی

• چگالی: 1.77 g/cm³

• نقطه ذوب: 235–280 °C (تجزیه در 250 °C)

• غیرقابل احتراق

• در تماس با مواد قلیایی، گاز آمونیاک آزاد می‌کند.

• محلول آن واکنش اسیدی ضعیفی دارد و باعث کاهش pH خاک‌های قلیایی می‌شود.

اهمیت و کاربردها سولفات روی

در کشاورزی

• منبع نیتروژن (≈ 21–24 %) و گوگرد (≈ 24 %)

• کاهش pH خاک‌های قلیایی ایران

• مناسب برای محصولات حساس به اوره مانند پسته، انگور، مرکبات و کلزا

• بهبود جذب عناصر ریزمغذی (آهن، روی، منگنز، مس)

• جلوگیری از شستشوی نیتروژن به‌ویژه در خاک‌های سنگین و مرطوب

• افزایش عملکرد محصولات زراعی مانند برنج، گندم، جو و کلزا

در صنعت

• استفاده در دباغی چرم، تصفیه آب و فاضلاب، صنایع داروسازی

• به عنوان عامل ضدحریق و مواد کپسول آتش‌نشانی

• در تولید بردهای مدار چاپی و نایلون

• به عنوان رسوب‌دهنده پروتئین‌ها در صنایع زیست‌فناوری و واکسن‌سازی

زمان و مقدار مصرف سولفات روی

توصیه: قبل از مصرف، آزمایش خاک و مشورت با کارشناس تغذیه گیاه انجام شود.

نکات ایمنی در هنگام استفاده از سولفات روی

• هنگام کار از دستکش، ماسک و عینک ایمنی استفاده شود.

• در مکان خشک، خنک و دارای تهویه نگهداری گردد.

• در تماس با پوست یا چشم، ناحیه را با آب فراوان شست‌وشو دهید.

خواص فیزیکی و ساختاری سولفات روی

• جرم مولکولی (بی‌آب): 161.47 g/mol

• جرم مولکولی (هپتاهیدرات): 287.53 g/mol

• چگالی: 3.54 g/cm³

• نقطه ذوب: 680 °C

• نقطه جوش: 740 °C

• به‌صورت پودر سفید یا کریستال شفاف در بازار موجود است.

کاربردهای سولفات روی

۱. پزشکی

• مکمل درمان کمبود روی برای بدن انسان

• کاربرد در درمان آکنه و تقویت سیستم ایمنی

• مصرف بیش از حد ممکن است موجب درد معده، تهوع، سردرد و استفراغ شود.

۲. صنعت

• روی سولفات هپتاهیدرات در تولید ریون (Rayon) به عنوان منعقدکننده استفاده می‌شود.

• در آبکاری فلزات، ساخت رنگ و چسب و کاتالیزورهای شیمیایی کاربرد دارد.

۳. کشاورزی

• به عنوان کود ریزمغذی روی (Zn) برای جبران کمبود عنصر روی در خاک و گیاه

• تقویت رشد رویشی و زایشی گیاه

• افزایش سنتز پروتئین، قند و هورمون رشد (اکسین)

• افزایش مقاومت گیاه به تنش‌های شوری، گرما و بیماری‌ها

• مناسب برای گیاهان: ذرت، گندم، مرکبات، پسته و درختان میوه

اهمیت سولفات روی در رشد گیاه

روی یک عنصر حیاتی برای آنزیم‌های گیاهی است و در:

• سنتز کلروفیل و قندها

• تولید اسید آمینه تریپتوفان (پیش‌ساز اکسین)

• فعال‌سازی آنزیم‌های متابولیکی

• بهبود فتوسنتز و تلقیح گل‌ها
  نقش مستقیم دارد.
  کمبود روی منجر به زردی برگ‌ها، کوتاه شدن میان‌گره‌ها، کاهش گل‌دهی و کاهش عملکرد می‌شود.

مقدار و زمان مصرف در کشاورزی

بهترین زمان مصرف: در ابتدای رشد رویشی یا اوایل بهار، صبح زود یا عصر هنگام محلول‌پاشی انجام شود.

نکات ایمنی و نگهداری

• در مکان خشک و خنک نگهداری شود.

• از تماس با رطوبت و عوامل اکسیدکننده خودداری گردد.

• از خوردن و استنشاق پودر جلوگیری شود.

• در صورت نشت یا آتش‌سوزی، محیط باید ایزوله و با فوم یا پودر خشک خاموش گردد.

خرید و بسته‌بندی سولفات روی

کودهای سولفات آمونیوم و سولفات روی معمولاً در بسته‌بندی‌های ۲۵ کیلویی و ۵۰ کیلویی عرضه می‌شوند.