کلسیم کربنات به مدت ۴۲ هزار سال توسط انسان‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. تقریباً همه نقاشی‌های غارهای ماقبل تاریخ آثاری از این ماده را در خود دارند. در دوران روم، از آن برای ساخت جاده و حتی لوازم آرایشی استفاده می‌شد. امروزه، این ماده معدنی در طیف گسترده‌ای از کاربردهای خانگی و صنعتی به کار گرفته می‌شود. در این مقاله از وبسایت «پترو اسپیکو» به طور کامل در مورد خواص، انواع و کاربردهای کربنات کلسیم صحبت می‌کنیم.

کلسیم کربنات چیست؟

کلسیم کربنات به یک ترکیب معدنی رایج با فرمول CaCO₃ اشاره دارد. این ماده از یک اتم کلسیم (Ca)، یک اتم کربن (C) و سه اتم اکسیژن (O) تشکیل شده است. کلسیم کربنات در گروه کربنات‌ها (نمک‌های اسید کربنیک) طبقه بندی می‌شود.

کلسیم کربنات در آزمایشگاه‌ها با واکنش یک نمک کلسیم محلول مانند کلرید کلسیم با یک کربنات محلول مانند کربنات سدیم تهیه می‌شود:

CaCl₂ + Na₂CO₃ → CaCO₃ ↓ + 2 NaCl

به صورت تجاری، کلسیم کربنات با استخراج رسوبات سنگ آهک، سنگ مرمر و گچ به دست می‌آید. برای خلوص بالاتر، کلسیم کربنات رسوبی شامل حباب دادن دی اکسید کربن از طریق محلول هیدروکسید کلسیم (آهک آبدیده) است:

Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ ↓ + H₂O

مشخصات کلسیم کربنات

در جدول زیر به مشخصات فیزیکی و شیمیایی این ماده اشاره شده است:

ویژگی	مشخصات
فرمول شیمیایی	CaCO₃
وزن مولکولی	۱۰۰  گرم/مول
ظاهر	پودر سفید یا کریستال
بو	بی بو
حلالیت در آب	تقریبا غیر قابل حل
چگالی	۲.۷۱ گرم بر سانتی‌متر مکعب (کریستالی)
نقطه ذوب	در حدود ۸۲۵ سانتی‌گراد
pH محلول در آب	حدود ۹ (در محلول اشباع)
حلالیت در اسیدها	محلول در اسیدهای رقیق
ساختار کریستالی	کلسیت (Hexagonal/Rhombohedral) و آراگونیت (Orthorhombic)
سختی (مقیاس موس)	۳ تا ۳.۵
ثبات حرارتی	پایدار در دمای اتاق، تجزیه در حرارت بالا
رنگ	سفید خالص (در صورت خلوص بالا)

نحوه تولید کلسیم کربنات

تولید کلسیم کربنات به دو روش اصلی طبیعی و صنعتی انجام می‌شود. در روش طبیعی، این ماده از معادن سنگ آهک، سنگ مرمر و گچ استخراج می‌شود. سنگ‌های حاوی کلسیم کربنات پس از استخراج، خرد و آسیاب می‌شوند تا به پودر سفید و خالصی با اندازه ذرات مختلف تبدیل شوند. این روش به دلیل فراوانی منابع طبیعی، یکی از اقتصادی‌ترین راه‌های تولید است و محصول بدست آمده بیشتر در صنایع ساختمانی، رنگ سازی و تولید سیمان کاربرد دارد.

در روش صنعتی یا شیمیایی، کلسیم کربنات از واکنش شیمیایی بین هیدروکسید کلسیم (آهک هیدراته) و گاز دی اکسیدکربن به دست می‌آید. در این فرآیند، آهک زنده ابتدا با آب ترکیب می‌شود تا هیدروکسید کلسیم تشکیل دهد، سپس با عبور گاز CO₂ از محلول، رسوب کلسیم کربنات ایجاد می‌شود. این نوع کلسیم کربنات خلوص بالاتری دارد و در صنایعی مانند داروسازی، لوازم آرایشی، پلاستیک و کاغذ استفاده می‌شود.

در نهایت این ماده در اشکال زیر تولید و عرضه می‌شود:

• قرص خوراکی
• جویدنی (قرص یا قرص جوشان)
• پودر محلول در آب
• کپسول نرم یا ژلاتینیی
• سوسپانسیون یا شربت خوراکی
• اشکال صنعتی (پودر خالص)

انواع کلسیم کربنات

بسته به اصول آسیاب مورد استفاده در تولید، کلسیم کربنات می‌تواند اشکال ذرات مختلفی را نشان دهد که هر کدام خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر به فردی دارند. چهار نوع رایج کلسیم کربنات موجود در بازار به شرح زیر هستند:

۱- کربنات کلسیم طبیعی

کلسیم کربنات طبیعی از معادن سنگ‌های آهکی و مرجانی استخراج می‌شود. این نوع به شکل پودر یا گرانول موجود است و اغلب دارای ناخالصی‌های معدنی مانند منیزیم و سیلیکات‌هاست. در صنایع ساختمانی، تولید سیمان و شیشه کاربرد گسترده‌ای دارد.

همچنین در تولید خوراک دام و مکمل‌های غذایی به عنوان منبع کلسیم استفاده می‌شود. خواص فیزیکی و شیمیایی آن به محل استخراج و فرآوری وابسته است و قیمت آن نسبت به نوع خالص پایین‌تر است.

۲- کلسیم کربنات صنعتی

کلسیم کربنات صنعتی با روش‌های شیمیایی یا فرآوری مکانیکی تولید می‌شود و اغلب خلوص بالاتری نسبت به نوع طبیعی دارد. 

این نوع کلسیم کربنات در صنایع رنگ سازی، پلاستیک، کاغذ و لاستیک کاربرد دارد و به عنوان پرکننده و بهبود دهنده خواص فیزیکی محصول استفاده می‌شود. اندازه ذرات و سطح ویژه این نوع قابل تنظیم است و بسته به نیاز صنعت، می‌توان از آن در شکل‌های میکرونیزه یا پودر نرم استفاده کرد.

۳- کربنات کلسیم دارویی

کلسیم کربنات دارویی یا خوراکی با خلوص بسیار بالا تولید می‌شود و برای مکمل‌های کلسیم و درمان کمبود کلسیم کاربرد دارد. این نوع از نظر میکروبیولوژی و استانداردهای سلامتی کنترل شده و در تولید قرص، کپسول و پودرهای خوراکی استفاده می‌شود. 

جذب بالا در بدن، ایمنی و خلوص بدون فلزات سنگین از ویژگی‌های کلیدی آن است و مصرف آن توسط پزشکان برای تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان توصیه می‌شود.

۴- کلسیم کربنات میکرونیزه

کلسیم کربنات میکرونیزه نوعی کلسیم کربنات بسیار ریز است که ذرات آن به اندازه میکرون کاهش یافته اند. این نوع در صنایع رنگ، پلاستیک، لاستیک و کاشی کاربرد دارد و باعث بهبود خواص مکانیکی و سطحی محصول می‌شود. 

سطح بزرگ ذرات باعث افزایش چسبندگی و پراکندگی بهتر در محصول نهایی می‌شود. همچنین، این نوع برای کاربردهای خاص دارویی و غذایی نیز استفاده می‌شود، زیرا حلالیت و جذب آن در بدن نسبت به ذرات بزرگتر بالاتر است.

اشکال مختلف کلسیم کربنات

کلسیم کربنات در اشکال فیزیکی و ظاهری مختلف تولید و عرضه می‌شود که بسته به کاربرد صنعتی یا مصرفی متفاوت است:

• پودر: رایج‌ترین شکل کلسیم کربنات است. بسته به اندازه ذرات، می‌تواند ریز، متوسط یا درشت باشد. برای صنایع رنگ، پلاستیک، سیمان و داروسازی استفاده می‌شود.
• گرانول یا دانه ای: ذرات درشت‌تر به شکل دانه‌های کوچک که برای تولید کود، خوراک دام یا برخی فرآیندهای شیمیایی مناسب است.
• ذرات ریز یا میکرونیزه: پودر بسیار ریز با سطح ویژه بالا که در صنایع پیشرفته مانند پلاستیک، پوشش‌ها و مواد کامپوزیتی کاربرد دارد.
• سوسپانسیون یا معلق: کلسیم کربنات به صورت معلق در آب عرضه می‌شود تا در فرایندهایی مانند کاغذ سازی یا رنگ سازی راحت‌تر به کار رود.
• بلور یا کریستال: در برخی کاربردهای شیمیایی و دارویی از شکل بلوری با خلوص بالا استفاده می‌شود.

کاربردهای کلسیم کربنات

کلسیم کربنات موارد استفاده زیادی دارد. در ادامه به کاربردهای این ماده اشاره می‌کنیم:

صنایع ساختمانی

کلسیم کربنات به دلیل سختی و مقاومت شیمیایی بالا در صنعت ساختمان کاربرد فراوان دارد. این ماده در تولید سیمان، بتن و ملات‌های ساختمانی به عنوان پرکننده و بهبود دهنده خواص فیزیکی و مکانیکی استفاده می‌شود. 

کلسیم کربنات در تولید سنگ‌های مصنوعی، کاشی و سرامیک باعث افزایش مقاومت و دوام محصول می‌شود. از دیگر کاربردها می‌توان به پوشش سطوح و رنگ‌های ساختمانی اشاره کرد که باعث کاهش نفوذپذیری، بهبود چسبندگی و جلوه ظاهری می‌شوند. استفاده از آن به دلیل فراوانی و هزینه پایین اقتصادی نیز بسیار مناسب است.

صنایع غذایی و دارویی

کلسیم کربنات خوراکی به عنوان مکمل کلسیم در داروسازی و صنایع غذایی کاربرد دارد. این ماده در تولید قرص‌ها، کپسول‌ها و پودرهای تقویتی برای پیشگیری و درمان کمبود کلسیم و پوکی استخوان استفاده می‌شود. 

همچنین در صنایع غذایی به عنوان تنظیم کننده اسیدیته، پرکننده و افزودنی مجاز در محصولات لبنی، آرد و نوشیدنی‌ها کاربرد دارد. جذب بالای آن در بدن و ایمنی مصرف، آن را به یک گزینه محبوب در مکمل‌ها و تغذیه سالم تبدیل کرده است، به خصوص برای کودکان، نوجوانان و زنان باردار!

صنایع پلاستیک و لاستیک

کلسیم کربنات به عنوان پرکننده در تولید پلاستیک و لاستیک نقش مهمی دارد. این ماده باعث بهبود مقاومت مکانیکی، کاهش هزینه تولید و افزایش حجم محصول نهایی می‌شود. در پلاستیک‌ها، ذرات ریز آن پراکندگی یکنواخت ایجاد کرده و خواص سطحی و شفافیت محصول را بهبود می‌بخشند. 

کلسیم کربنات در لاستیک‌ها، باعث افزایش مقاومت سایشی، سختی و استحکام می‌شود. همچنین، در ترکیب با رنگدانه‌ها و افزودنی‌ها باعث بهبود ثبات حرارتی و مقاومت شیمیایی محصول نهایی شده و در صنایع خودروسازی و تولید قطعات صنعتی کاربرد گسترده دارد.

صنایع رنگ و کاغذ

در صنایع رنگ، کلسیم کربنات به عنوان پرکننده و افزایش دهنده چسبندگی و براقیت کاربرد دارد. ذرات آن باعث کاهش نفوذپذیری رنگ و بهبود پوشش دهی سطح می‌شوند. در صنعت کاغذسازی، این ماده به عنوان پرکننده و افزایش دهنده روشنایی و صاف بودن سطح کاغذ استفاده می‌شود. 

همچنین باعث کاهش مصرف مواد اولیه گران قیمت و بهبود خواص مکانیکی کاغذ می‌شود. کلسیم کربنات می‌تواند با رنگدانه‌ها ترکیب شود تا کیفیت چاپ و سطح نهایی محصول بهتر شود و برای انواع کاغذ تحریر، مقوا و بسته بندی کاربرد دارد.

صنایع شیمیایی و محیط زیست

کلسیم کربنات در صنایع شیمیایی به عنوان ماده اولیه برای تولید ترکیبات مختلف مانند کلسیم هیدروکسید و کلرید کلسیم کاربرد دارد. همچنین، در تصفیه آب و فاضلاب برای خنثی سازی اسیدیته و کنترل سختی آب استفاده می‌شود. 

در صنایع محیط زیست، از کلسیم کربنات برای جذب دی اکسید گوگرد و کاهش آلودگی هوا در فرآیندهای صنعتی بهره می‌برند. خواص قلیایی و واکنش پذیری بالای کلسیم کربنات باعث می‌شود نقش مهمی در بهبود کیفیت آب، خاک و کاهش آلاینده‌ها داشته باشد و یکی از مواد کاربردی در حفاظت از محیط زیست باشد.

کاربرد قرص کلسیم کربنات چیست؟

یکی از اشکال مهم کربنات کلسیم به صورت قرص است. از این قرص در کاربردهای پزشکی به شرح زیر استفاده می شود:

• تامین کلسیم مورد نیاز بدن برای پیشگیری از پوکی استخوان
• تامین کلسیم در دوران رشد برای استحکام استخوان‌ها
• کاهش خطر شکستگی استخوان‌ها
• کمک به انقباض عضلانی و عملکرد طبیعی قلب
• در بیماران با رژیم غذایی ناکافی یا اختلال جذب کلسیم
• گاهی به‌عنوان آنتی‌اسید برای تسکین سوزش معده

خرید کلسیم کربنات با کیفیت از پترو اسپیکو

برای خرید کلسیم کربنات با کیفیت از پترو اسپیکو به عنوان یکی از معتبرترین تامین کنندگان اقدام کنید. این شرکت کلسیم کربنات خالص و استاندارد صنعتی، دارویی و میکرونیزه را با خلوص بالا و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی دقیق عرضه می‌کند. محصولات پترو اسپیکو در صنایع مختلف از جمله پلاستیک، رنگ، کاغذ، داروسازی و ساختمانی کاربرد دارند و با کنترل کیفیت دقیق، ثبات و عملکرد بهینه را تضمین می‌کنند. برای اطلاع از قیمت و شرایط خرید با تیم کارشناسان ما تماس بگیرید.